«کشتی تفریحی» مربوط به مصر باستان در عمق 7 متری دریا کشف شد

فرادید| یک قایق تفریحی باستانی مصری که با توصیفات استرابو تاریخ‌نگار یونانی قرن اول مطابقت دارد، در سواحل اسکندریه کشف شده است. این خبر با هیجان زیادی از سوی باستان‌شناسان روبه‌رو شده است. 

به گزارش فرادید، اسکندریه با کاخ‌ها، معابد و فانوس دریایی ۱۳۰ متری فاروس (یکی از هفت شگفتی دنیای باستان) یکی از باشکوه‌ترین شهرهای دوران باستان بود. این قایق تفریحی که به نیمه نخست قرن نخست میلادی تعلق دارد، ۳۵ متر طول داشت و برای داشتن یک خیمه بزرگ مرکزی با کابین مجلل طراحی شده بود. 

این قایق نزدیک جزیره غرق‌شده آنتی‌رودوس کشف شد که بخشی از بندر بزرگ اسکندریه (Portus Magnus) بود. 

استرابو که حدود سال‌های ۲۹–۲۵ پیش از میلاد از این شهر بازدید کرده بود، درباره چنین قایق‌هایی نوشته: «این کشتی‌ها بسیار مجلل ساخته شده‌اند و توسط دربار سلطنتی برای گردش‌ها استفاده می‌شوند؛ همچنین جمعیتی از مردم از اسکندریه از راه کانال به جشن‌های عمومی می‌روند؛ زیرا هر روز و هر شب قایق‌ها مملو از مردمی است که نی می‌زنند و می‌رقصند، بدون محدودیت و با آزادی مطلق.» 

بازسازی سه‌بعدی از لاشۀ کشتی و محل کشف آن

حفاری‌ها توسط بنیاد اروپایی باستان‌شناسی زیرآبی (IEASM) با هدایت فرانک گودیو، استاد مهمان باستان‌شناسی دریایی دانشگاه آکسفورد انجام شد. 

به گفته گودیو: «این کشف بسیار هیجان‌انگیز است، زیرا برای نخستین بار چنین قایقی در مصر کشف شده است. این قایق‌ها توسط نویسندگان باستانی مختلف مانند استرابو توصیف شده‌اند و در برخی آثار هنری هم نشان داده شده‌اند، برای نمونه در موزاییک پالِسترینا که در آن قایقی کوچک‌تر دیده می‌شود که نجیب‌زادگان در حال شکار اسب آبی هستند. اما هیچ قایق واقعی تاکنون کشف نشده بود.» 

در حالی که آن موزاییک احتمالاً یک قایق ۱۵ متری را نشان می‌دهد، این قایق بسیار بزرگ‌تر است، با توجه به چوب‌های حفظ‌شده عالی آن که عرض تقریبی ۷ متر دارند. احتمالاً بیش از ۲۰ پاروزن برای حرکت آن لازم بوده است. 

این قایق تنها ۷ متر زیر آب و ۱.۵ متر زیر رسوبات قرار داشت. فرض اولیه گودیو این بود: «دو کشتی روی هم قرار دارند، زیرا نوع ساخت آن بسیار عجیب است. سینه قایق صاف است و عقب آن گرد تا بتواند در آب‌های بسیار کم‌عمق حرکت کند.» 

بزرگ‌ترین پروژه‌های گودیو در سواحل مصر، در بندر شرقی اسکندریه و خلیج ابوقیر انجام شده‌اند. او از سال ۱۹۹۲ در همکاری با وزارت آثار باستانی مصر، منطقه وسیعی را بررسی کرده است. 

سال ۲۰۰۰، شهر باستانی تونیس-هِراکلایون و بخش‌هایی از شهر کانوپوس در خلیج ابوقیر کشف شدند؛ یکی از بزرگ‌ترین کشفیات باستان‌شناسی در دوران اخیر. دو مجسمه عظیم از یک ملکه و پادشاه بطلمیوسی از جمله گنجینه‌های شگفت‌انگیزی هستند که تاکنون بازیابی شده‌اند. 

سال ۲۰۱۹، گودیو و تیمش یک کشتی در آب‌های اطراف تونیس-هراکلایون یافتند که جزئیات عجیب آن با توصیف تاریخ‌نگار یونانی دیگر، هرودوت مطابقت داشت. 

آخرین کشف کمتر از ۵۰ متر از محل معبد ایزیس قرار دارد که گودیو در حال حفاری آن است. او معتقد است که احتمال دارد این قایق در جریان نابودی فاجعه‌بار این معبد حدود سال ۵۰ میلادی غرق شده باشد. 

چوب‌های حفظ‌شده قایق تنها ۷ متر زیر آب و ۱.۵ متر زیر رسوبات قرار داشتند

پس از چند زمین‌لرزه و موج‌های بلند، بندر بزرگ و بخش‌هایی از خط ساحلی باستانی زیر آب فرو رفت و کاخ‌ها و ساختمان‌های دیگر را در خود غرق کرد. 

نظریه دیگر اینست که قایق می‌توانسته یک کشتی مقدس وابسته به معبد باشد. گودیو می‌گوید: «شاید بخشی از مراسم دریایی Navigium Isidis بوده باشد، زمانی که یک کاروان برای بزرگداشت الهه دریا، ایزیس جشن می‌گرفت با یک کشتی مزین و مجلل مواجه شد که نمایانگر کشتی خورشیدی ایزیس، حاکم دریایی‌ها بود.» 

نوشته‌هایی به زبان یونانی روی تیر مرکزی پیدا شدند که هنوز رمزگشایی نشده‌اند. 

اگرچه تحقیقات در مورد این کشتی هنوز در مراحل اولیه است، اما نوید کشف دیدگاه‌های تازه‌ای درباره زندگی، دین، تجمل و تفریح در مسیرهای آبی مصر روم باستان را می‌دهد. 

آخرین نتایج علمی حفاری‌های معبد ایزیس به تازگی توسط مرکز باستان‌شناسی دریایی آکسفورد منتشر شده است. 

پروفسور دامیان رابینسون، مدیر این مرکز، درباره کشف جدید گفته: «این نوع کشتی تاکنون کشف نشده است. در حالی که ما می‌توانیم درباره قایق‌های کابین‌دار در متون باستانی بخوانیم و آن‌ها را در آثار هنری ببینیم، داشتن نمونه واقعیِ باستان‌شناسی آن به راستی شگفت‌انگیز است.» 

این کشتی در بستر دریا باقی خواهد ماند. گودیو افزود: «ما مطابق با مقررات یونسکو عمل می‌کنیم که معتقد است بهتر است بقایا زیر آب باقی بمانند.» 

تنها بخش بسیار کمی از این منطقه بررسی شده و قرار است حفاری‌ها از سر گرفته شوند.

مترجم: زهرا ذوالقدر